Gelişim [development], bir organizmanın büyüme süreçlerini ifade eder; biyolojik bilimler içinde yaygın ve özgül olmayan bir biçimde kullanılan bir terimdir. Gelişim, daha erken ya da daha az örgütlenmiş bir işlevin ya da yapının, daha yeni, daha örgütlenmiş, bütünleşmiş ya da karmaşık bir işlev ya da yapıya doğru hareketidir. Gelişim, genellikle yalnızca genetik taslağın açılımını ifade…
Psikodinamik terapinin ne olduğunu ele almadan önce bir şeyi hatırlatmakta fayda görüyorum. Psikoterapi literatüründe, genel olarak, şu kavramlar aynı anlamda, birbirinin yerine kullanılabilir: psikodinamik psikoterapi, psikodinamik terapi; dinamik psikoterapi, dinamik terapi; psikanalitik psikoterapi, psikanalitik terapi; analitik psikoterapi, analitik terapi. Ben de bu yazıda, bağlamına uygun olarak, bu kavramlardan herhangi birini kullanacağım. Psikodinamik psikoterapi üzerine düşünmek,…
Saplanma [Fiksasyon] Bir kişinin bir nesneye ambivalan olarak bağlandığı ya da bağlı kaldığı süreci anlatır. Bu, gelişimin daha önceki dönemine uygun bir nesnedir. Dolayısıyla saplanma, libidinal gelişim dönemlerinde yeterli olarak ilerleyememeye bir kanıttır. Kavram, saplanmış bir kişinin a) bebeksi çağdışı davranış örüntülerine gerileme eğilimini, b) saplandığı nesneye benzerliklerine bakarak kompulsif tarzda nesne seçmesini ve, c)…
Freud tarafından bulunmuş, diğer bilimlerin ‘genel teori’ diye adlandırdıkları en üst soyutlama düzeyindeki tanımlamalarını açıklayan sözcük. Metapsikolojik formülasyonlar mental fenomenleri kurgusal bir psişik aygıt ile açıklar. İdeal olarak sözkonusu fenomenin topografik, dinamik, ekonomik yönlerine atıflar taşır. Topografik, psişik aygıttaki yerine -yani idde, egoda veya süperegoda oluşuna-; dinamik, olaya katılan içgüdülere; ekonomik, aygıt içinde enerjinin dağılımına…
Psikanalitik psikoterapi [psychoanalytic psychotherapy], aynı zamanda psikodinamik psikoterapi [psychodynamic psychotherapy], içgörü yönelimli psikoterapi [insight-oriented psychotherapy] ve dışavurumcu psikoterapi [expressive psychotherapy] olarak da adlandırılır. Bu yaklaşım, psikanaliz kuramı ve tekniğine dayanan bir psikoterapi türüdür. Psikanalitik psikoterapinin uygulama alanı, psikanalitik ilkelerin kullanıldığı tedavilerden fayda görebilecek hasta yelpazesini önemli ölçüde genişletmiştir. Psikanalitik psikoterapiye ilişkin, uygulanan tekniklerin, endikasyonların ve…
DSM-III ve onu izleyen sürümler, belirtilerin anlamları ve etiyolojileri hakkında içkin varsayımlar barındırmaksızın tanısal güvenirlik ve geçerliliği artırmayı amaçlamış; böylece kuramsal yönelimi ne olursa olsun araştırmacılara ve klinisyenlere, psikiyatrik bozuklukların tanılanmasında “var-yok” ölçütleri sağlamayı hedeflemiştir. Ancak bozuklukların semptomatik görünümlerine yönelik bu birincil odak, iyi bir klinik bakım için elzem olan, hastaların başvuru gerekçelerine ilişkin kritik…
Doktor ve psikanalist Heinz Hartmann, 4 Kasım 1894’te Viyana’da doğmuştur ve 17 Mayıs 1970’te New York, Stony Point’te ölmüştür. Hartmann’ın ailesi birkaç kuşaktır seçkin bir konuma sahipti. Büyükbabalarından biri olan Moritz Hartmann tanınmış bir şair, denemeci, profesör ve parlamento üyesiydi; diğer büyükbabası Rudolf Chrobak ise saygın bir hekim ve profesördü. Hartmann’ın babası Ludo Hartmann bir…
“Olumsuz terapötik tepki (negative therapeutic reaction)” ifadesi, klinik uygulamada doğru bir dizi yorumun ardından hastanın belirtilerinde bir alevlenme görülen durumu tanımlamak için kullanılır. Sigmund Freud’a göre, bu olgu, birincil mazoşizmde görülen bilinçdışı suçluluk duygularından kaynaklanır ve Freud nihai olarak bunu ölüm dürtüsüyle ilişkilendirmiştir. Olumsuz terapötik tepki, ego işleyişinin sınırlılıklarını anlamak için temel bir anahtar olarak…
Mazoşizm (masochism), gizli bir haz ya da doyum bulmak amacıyla acı, aşağılanma ve/veya ıstırabın peşinden gitmeyi ifade eder. Sadizm ve mazoşizm içgüdülerinin Freud tarafından eşleştirilmesine gönderme yapan sadomazoşizm (sadomasochism) terimi de sıklıkla kullanılmaktadır. Psikanalitik literatürde mazoşizm şu anlamlara gelir: 1) acı ya da aşağılanma deneyiminde bilinçli cinsel uyarılma ya da haz ile karakterize edilen cinsel…
Bastırma [repression], zihinsel yaşantıların bilinçli farkındalığa erişimini engelleyen bilinçdışı bir savunma sürecidir [unconscious defensive process]. Bastırma, yargılama ya da kınama gibi bilinçli süreçlerden farklıdır. Aynı zamanda, bir düşünceyi bilinçli ve kasıtlı olarak düşünmemeye çalışma anlamına gelen baskılama [suppression] ile de karıştırılmamalıdır. Geleneksel olarak bastırma, inkâr [denial] (kabul etmeme [disavowal]) ile de ayırt edilir: çünkü inkâr,…
