Heinz Hartmann

Doktor ve psikanalist Heinz Hartmann, 4 Kasım 1894’te Viyana’da doğmuştur ve 17 Mayıs 1970’te New York, Stony Point’te ölmüştür.

Hartmann’ın ailesi birkaç kuşaktır seçkin bir konuma sahipti. Büyükbabalarından biri olan Moritz Hartmann tanınmış bir şair, denemeci, profesör ve parlamento üyesiydi; diğer büyükbabası Rudolf Chrobak ise saygın bir hekim ve profesördü. Hartmann’ın babası Ludo Hartmann bir tarih profesörü, halk kütüphanelerinin ve yetişkin eğitiminin kurucusuydu; annesi Grete Chrobak ise başarılı bir heykeltıraş ve piyanistti.

Hartmann on üç yaşına kadar özel öğretmenler tarafından eğitildi; daha sonra devlet okullarında ve Viyana Üniversitesi’nde eğitimine devam etti. Burada birçok alanda derslere katıldı, tıp diplomasını aldı ve psikiyatrist olarak Wagner-Jauregg’in kliniğinde fakülte üyesi oldu. Tıp fakültesindeyken kinin metabolizması (quinine metabolism) üzerine iki makale yayımladı ve ardından Paul Schilder ile birlikte psikiyatri üzerine birkaç makale kaleme aldı. Freud’a ilgi duymaya başlamasının ardından, S. Betlheim ile birlikte deneysel psikanaliz alanında küçük bir klasik hâline gelen “On Parapraxes in Korsakov Psychosis” başlıklı makaleyi yayımladı; bu çalışmada Freud’un simgeleştirmeye ilişkin bazı kavramlarının geçerliliğini deneysel olarak ortaya koydu.

Berlin’de Karl Abraham ile bir eğitim analizine başlama konusunda anlaşmış olan Hartmann, Abraham’ın beklenmedik ölümü üzerine ilk analizini Sándor Rado ile yaptı; Berlin’de bulunduğu sırada Die Grundlagen der Psychoanalyse (The foundations of psychoanalysis; 1927). yazdı. 1937’den önce ikiz çalışmalarını, psikoz ve nevroz incelemelerini, değerler üzerine çalışmaları ve kokainle ilgili araştırmaları içeren yaklaşık yirmi kadar makale yayımladı; ayrıca tıbbi psikoloji üzerine önemli bir el kitabına katkıda bulundu. Adolf Meyer, Hartmann’a Johns Hopkins’te tam profesörlük teklif ettiğinde, Freud Hartmann’a Viyana’da kalması koşuluyla onu ücretsiz olarak analiz etmeyi teklif etti. Hartmann Freud tarafından analiz edildi ve Viyana Psikanaliz Derneği’nde, Freud’un takipçi kuşağının önemli bir üyesi hâline geldi (bu grup Helene ve Felix Deutsche, Edward Bibring, Ernst Kris, Robert Waelder, Willy Hoffer, Hans Lampl ve Anna Freud’u içeriyordu); ayrıca The International Journal of Psychoanalysis’ın eş editörlüğünü üstlendi. Hartmann, daha sonra çocuk ve erişkin psikanalisti olan çocuk doktoru Dora Karplus ile evlendi. Çiftin iki oğlu oldu: Ernest Hartmann ve Lawrence Hartmann. Biri psikanalist, uyku ve rüya araştırmacısı; diğeri ise çocuk ve erişkin psikiyatristi, eğitimci ve Amerikan Psikiyatri Birliği Başkanı (President of the American
Psychiatric Association) oldu.

1937’de, Hartmann, Viyana Derneği’nde ego psikolojisi (ego psychology) üzerine bir bildiri sundu; bu çalışma daha sonra Ich-Psychologie und Anpassungsproblem (1939) adlı kitaba dönüştü (1958’de İngilizce olarak Ego Psychology and the Problem of Adaptation başlığıyla yayımlandı). Anna Freud’un The Ego and Mechanisms of Defense adlı eserinin yanı sıra, bu çalışma psikanalizin önümüzdeki birkaç on yıl boyunca merkezî olacak ego psikolojik alanlara (ego-psychological areas) genişlemesinde belirleyici bir dönüm noktasıydı. 1938’de, Nazi Almanyası’nın Avusturya’yı ilhakının ardından Hartmann ailesi Paris’e, ardından İsviçre’ye ve 1941’de New York’a taşındı. Orada Hartmann, çok sayıda tanınmış göçmenin canlandırdığı New York Psychoanalytic Society and Institute’nün önde gelen isimlerinden biri hâline geldi. Uzun yıllar eğitim analisti olarak görev yaptı ve Enstitü kliniğinin ilk direktörü olarak hizmet verdi. Ernst Kris ile eski yakın dostluğu uzun yıllar süren olağanüstü bir işbirliğine dönüştü ve kısa süre içinde Rudolph Loewenstein’ı da aralarına katılmaya davet ettiler. Uzun yıllar boyunca yılda bir kez bir araya gelen bu üçlü, birlikte bir dizi önemli makale kaleme aldı. Kris ile ve, Londra’da, Anna Freud ile birlikte Hartmann, 1945’te The Psychoanalytic Study of the Child adlı yıllığı kurdu; psikanaliz alanında birkaç on yıl boyunca başlıca yayınlardan biri olarak yerleşmesini ve sürdürülmesini sağladı. 1950’lerde International Psychoanalytic Association başkanı olarak görev yaptı; ardından Ömür Boyu Onursal Başkan seçildi ve yirminci yüzyılın ortalarında dünya psikanalizinin bir tür duayeni olarak hizmet verdi.

Hartmann, Freud’un görüşlerini ve bulgularını temel alıp genişleten, önde gelen bir klinik analist, öğretmen, kuramcı ve metapsikolog (metapsychologist) olarak kabul edilirdi. Sıklıkla birleştirici bir rol üstlenirdi. Dönemin psikanalitik kuruluşunun bir direği olmakla birlikte içine kapanık bir düşünür değildi; biyopsikososyal düşünceyi, genel biyoloji, nörobiyoloji ve tıp alanlarından gelen katkıları; ayrıca psikoloji, gelişim kuramı, tarih, felsefe, antropoloji, sosyoloji, etoloji, mitoloji ve sanat alanlarını memnuniyetle karşılamıştır. Psikanalizi genel bir psikoloji için merkezî olarak gördü.

Hartmann en çok, ego psikolojisi ve uyum üzerine yaptığı çalışmalar, çatışma ve dürtü kuramının ayrıntılandırılması, saldırganlığın nötralizasyonu ve çatışmadan bağımsız ego alanı ile tanınır; bunlar birçok klinik ve araştırma çalışması için yapı işlevi görür. Yapısal ve gelişimsel kuram, dürtü ve çatışma gibi tanıdık analitik kavramlar, Hartmann’ın zamanına gelindiğinde, biyolojiden gelen katkılar ve ortalama beklenebilir (ve öteki) çevrelerle etkileşimler, ego işlevleri ve uyum gibi güçlü eklemelere izin verecek kadar sağlam biçimde kurulmuştu. Onun zihin-beyin etkileşimlerini içermekteki başarısı ile, zihin-beyin ve zihin-çevre etkileşimlerinin merkezî olarak tanımlanan yapıları da, bazı kalıcı sağlam temeller oluşturdu ve ayrıca alanı, daha sonraki bazı analitik ekollere -özellikle nesne ilişkileri kuramı, kendilik psikolojisi ve psikanalizin biyopsikososyal bütünleşmeye yönelik devam eden girişimleri- hazırlamaya yardımcı oldu.