“Olumsuz terapötik tepki (negative therapeutic reaction)” ifadesi, klinik uygulamada doğru bir dizi yorumun ardından hastanın belirtilerinde bir alevlenme görülen durumu tanımlamak için kullanılır. Sigmund Freud’a göre, bu olgu, birincil mazoşizmde görülen bilinçdışı suçluluk duygularından kaynaklanır ve Freud nihai olarak bunu ölüm dürtüsüyle ilişkilendirmiştir. Negatif terapötik tepki, ego işleyişinin sınırlılıklarını anlamak için temel bir anahtar olarak…
Masochism (masochism), gizli bir haz ya da doyum bulmak amacıyla acı, aşağılanma ve/veya ıstırabın peşinden gitmeyi ifade eder. Sadizm ve mazoşizm içgüdülerinin Freud tarafından eşleştirilmesine gönderme yapan sadomazoşizm (sadomasochism) terimi de sıklıkla kullanılmaktadır. Psikanalitik literatürde mazoşizm şu anlamlara gelir: 1) acı ya da aşağılanma deneyiminde bilinçli cinsel uyarılma ya da haz ile karakterize edilen cinsel…
Psikanalitik psikoterapi [psychoanalytic psychotherapy], aynı zamanda psikodinamik psikoterapi [psychodynamic psychotherapy], içgörü yönelimli psikoterapi [insight-oriented psychotherapy] ve dışavurumcu psikoterapi [expressive psychotherapy] olarak da adlandırılır. Bu yaklaşım, psikanaliz kuramı ve tekniğine dayanan bir psikoterapi türüdür. Psikanalitik psikoterapinin uygulama alanı, psikanalitik ilkelerin kullanıldığı tedavilerden fayda görebilecek hasta yelpazesini önemli ölçüde genişletmiştir. Psikanalitik psikoterapiye ilişkin, uygulanan teknikler, endikasyonlar ve…
Bastırma [repression], zihinsel yaşantıların bilinçli farkındalığa erişimini engelleyen bilinçdışı bir savunma sürecidir [unconscious defensive process]. Bastırma, yargılama ya da kınama gibi bilinçli süreçlerden farklıdır. Aynı zamanda, bir düşünceyi bilinçli ve kasıtlı olarak düşünmemeye çalışma anlamına gelen baskılama [suppression] ile de karıştırılmamalıdır. Geleneksel olarak bastırma, inkâr [denial] (kabul etmeme [disavowal]) ile de ayırt edilir: çünkü inkâr,…
Ambivalans [ambivalence: ambivalens, ikircik, ikircikli] bir kişi, nesne ya da duruma yönelik olarak zıt duygu, tutum ya da eğilimlerin eşzamanlı olarak varlığı anlamına gelir. Psikanaliz bağlamında ambivalans kavramı, daha çok aynı nesneye yönelik hem sevgi hem de nefret hislerinin birlikte bulunmasını tanımlamak için kullanılmıştır. Ancak bu kavram, aynı zamanda bağımlılık ve bağımsızlık ya da egemen…
Nevroz [neurosis] ya da nevrotik [neurotic]; bilinçdışı çatışmanın dışavurumundan ve/veya çözümünden kaynaklanan, aşırı derecede katı, esnek olmayan ya da kalıplaşmış düşünce, duygu, tutum ya da davranış örüntüsüdür. Nevrozun ayırt edici özelliği, kişinin yaşadığı önemli acı ve sıkıntılara rağmen, sıradan deneyimlere ya da öğrenmeye karşı değişiklik göstermemesidir. Bu nedenle nevroz, çoğu zaman bilinçdışı bir çatışmaya karşı…
Enerji [energy] -aynı zamanda Ruhsal Enerji [Psychic Energy) veya Zihinsel Enerji [Psychical Energy] olarak da adlandırılır- fiziksel enerjiye benzetilen varsayımsal ve ölçülebilir bir güçtür. Bu kavram, motivasyonel durumların, duygulanımların [affect] ve diğer zihinsel yaşantıların göreli yoğunluklarını açıklamak için kullanılır. Freud’un zihin kuramında ve erken dönem ego psikologları arasında, ruhsal enerjinin tüm zihinsel etkinliğin arkasındaki güç…
Kendilik [self], psikanalizde çeşitli anlamlarda kullanılır ve şu şekillerde tanımlanabilir: Kendilik kavramı genellikle öteki [other] ile karşıtlık içinde ele alınır; öteki genellikle nesne [object] olarak adlandırılır. Kendilik terimi, şu kavramlardan da ayırt edilmelidir: Son dönemlerde bazı psikanalistler özne [subject] terimini tercih etmektedirler; çünkü kendilik teriminin, aşırı derecede ayrışmış, nesneleştirilmiş ve yanıltıcı biçimde tekil bir zihinsel…
Sonlandırma Aşaması (Termination Phase), analitik tedavinin son aşamasıdır ve bu dönemde analizin temel içeriği, analistin ve tedavinin beklenen kaybının anlamı etrafında yoğunlaşır. Bu nedenle, sonlandırma süreci, sıklıkla yas süreciyle (work of mourning) karşılaştırılır. Sonlandırma deneyimi, analizanın yaşam evresinden etkilense de, bu dönemde doğum, ölüm, hamilelik ve ayrılık ile ilgili fantaziler yaygın biçimde görülür. Sonlandırma aşaması,…
Destekleyici terapi (support therapy), ruhsal bozukluğu olan bireylerin (mentally ill individuals) büyük çoğunluğunda kullanılan psikoterapötik yaklaşımdır. Bununla birlikte, pek çok ruh sağlığı uzmanı yetiştirme programı destekleyici terapinin öğretimi ve öğrenimine çok az zaman ve çaba ayırmakta; bu nedenle birçok ruh sağlığı profesyoneli, destekleyici çalışmanın doğasını ya da sürecini açık ve öz biçimde ifade edememektedir. Destekleyici…
