İçgörü Nedir?

Psikanalizde içgörü (insight), bireyin kendi zihinsel dinamiklerinin daha önce yanlış anlaşılan bir yönünü kavraması sürecidir. Bu terim, tedavi sırasında gözlemlenebilen belirli bir ana gönderme yapar: Hasta, daha önce bastırılmış (repressed) ya da inkâr edilmiş (disavowed) bir iç çatışmanın, bir içgüdüsel itkinin, savunmanın ya da benzeri bir unsurun farkına vardığında; bu farkındalık bilince çıktığında, kişide şaşkınlık ve keşif duygusu uyandırır.

Bu deneyimin iki biçimi tanımlanmıştır. İlk biçim, ani bir keşif ya da aydınlanma hissiyle -bir tür “Evreka!” anıyla- karakterizedir. İkinci biçim ise daha yavaş ve kademeli bir süreçtir; burada hem özne hem de çoğu zaman analist, apaçıklık hissi yaşar: “Evet, durum tam da böyle. Bunu aslında biliyorduk ama şimdi tamamen netleşti.” Neredeyse her durumda, söz konusu olan yalnızca entelektüel bir kavrayış değildir. Çoğu kez, kültürel göndermelerle yüklü ve savunma amaçlı olarak oluşturulmuş soyut, genel kavrayışların yerini, hastanın kendi yaşam öyküsünü ve düşünce biçimini sorgulamasına yol açan daha derin bir içgörü alır. Bu durum, örneğin hastalar Ödipal çatışmalara ilişkin savunmacı açıklamalarda bulunduktan sonra, kendi Ödipal dramlarını yeniden yaşayarak ve özümseyerek bu savunmaların ötesine geçtiklerinde görülür. Böyle durumlarda, bu dönüşümün ekonomik (economic) ve dinamik yükü -ve buna eşlik eden duygular- yalnızca zihinsel bir kavrayıştan çok daha derin bir düzeyde işler.

İçgörü, bilinçöncesinden bilince geçişi ifade eder. Dikkatli analistler, çoğu zaman yaklaşmakta olan bir içgörü anını sezebilirler; ancak bu an henüz ortaya çıkmadan önce yapılacak bir yorumun erken olacağını düşünebilirler. Ne zaman ki bu anın gerçekten yaklaştığını hissederler, o zaman analistler, bu açığa çıkışı kolaylaştırmak amacıyla müdahalede bulunmayı seçebilirler.

İlk görüşmeler sırasında psikanalizin uygulanabilir olup olmadığını değerlendirirken, hastanın içgörü kapasitesini değerlendirmek özellikle önemlidir. Aynı şekilde, bir analist adayının kendi analizinin yeterli düzeye ulaşıp ulaşmadığını belirlemede de, onun içgörü kapasitesi mutlaka dikkate alınmalıdır.