Temsil – Representation Bir olayın, canlı ya da cansız bir nesnenin yerine geçen ya da onu temsil eden. Zihinsel temsiller, söz konusu olay ya da nesnenin zihindeki temsilidir. Kendiliğin zihinsel temsili gerçek öze ait olabileceği gibi gerçek-dışı öze de ait olabilir. Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel Karakaş Psikoloji Sözlüğü:Bilgisayar Programı ve Veritabanı – www.psikolojisozlugu.com…
Temsil edilebilirlik [representability], ruhsal aygıtın, bulunmayan bir nesnenin bir imge biçiminde hazır hâle getirilmesini mümkün kılan duyusal bir kapasitesidir. Bu kapasite, halüsinasyon sürecinde, sanatsal yaratımda ve rüya çalışmasında etkin olarak işlev görür; burada gizil ve soyut düşünceler görsel imgeler hâline dönüştürülür. Temsil edilebilirlik kavramı, Sigmund Freud’un Rüyaların Yorumu [The Interpretation of Dreams] (1900a) eserinin “Rüya…
İd (Id), Freud’un yapısal modelinde tanımladığı üzere, dürtüsel itkilerin zihinsel temsillerini içeren zihinsel bir sistem ya da organdır [agency]. Bu modelde, tamamı bilinçdışı olan id’in içeriği, hem kalıtsal yapısal unsurları hem de edinilmiş ve bastırılmış parçaları kapsar. İd’in işleyişi, haz ilkesi [pleasure principle] tarafından yönetilir; serbestçe dolaşan dürtü enerjisiyle [drive energy] çalışır ve birincil süreç…
Nevrotik savunmalar [neurotic defenses], egonun geliştirdiği ve zihinsel yaşama zarar verici olarak değerlendirilebilecek işlemlerdir. Bu savunmaların işlevi, cinsel arzular ve saldırgan eğilimlerle bağlantılı engellenmelerin yol açtığı anksiyeteyi ve suçluluğu önlemektir. Nevrotik savunmalar, duygulanım ile temsil arasındaki bağların karmaşıklığını ve geçirdiği değişimleri açığa çıkarır. Freud, 1896 yılında savunmanın nevrotik psişik mekanizmanın “çekirdeği [core]” olduğunu göstermiştir. Bu…
Psikotik savunmalar [psychotic defenses], gerçeklik ile başa çıkmaya yönelik bilinçdışı ya da az çok bilinçli psişik süreçlerdir. Bu savunmalar, bireyin dış dünya ile ilişkisinde karşılaştığı çatışmalardan kaçınmaya ya da onları sınırlamaya çalışması sırasında, kabul etmeme [disavowal] ya da geri çekilme [withdrawal] biçiminde ortaya çıkar. [Psikotik inkar (psychotic denial) mekanizması için şuraya bakabilirsiniz.] Freud, “Savunmanın Nöro-Psikozları…
Psikoterapi [psychotherapy], sıklıkla bedensel olarak ifade edilen psikolojik sorunların tedavisine yönelik bir yöntemdir. Terapiler çeşitli modellere göre sınıflandırılabilir. Katartik modelde [cathartic model], hastadan konuşması istenir; amaç, acısını dışa vurmak ya da ondan kurtulmaktır. Bu modelde terapist, ifade edilen içeriğin kendisinden ziyade iletişim eylemine öncelik verir. Onarıcı modelde [reparative model], terapist, hastanın maruz kaldığı önyargıları ortadan…
Sahneleme [enactment], psikanalitik tedavi sırasında, hastanın bir aktarım fantezisini ifade etmesinin analistte bir karşıaktarım “eylemi”ni [action] tetiklediği, birlikte inşa edilen sözel ve/veya davranışsal bir deneyimdir. Sahnelemeler, hem hasta hem analist için bilinçdışı anlamlar taşıyan, hasta tarafından bilinçdışı olarak başlatılan ve analistin bilinçdışı bir uyum göstermesiyle gelişen “sembolik etkileşimler”dir [symbolic interactions] (Chused, 1991). Sahnelemeler, hem hastanın…
Nesne [object], psikanalizde bir başka kişiyi ifade etmek için kullanılan terimdir. Nesne, kendilik [self] ile karşıtlık içinde ele alınır. Nesne terimi farklı bağlamlarda çeşitli anlamlarda kullanılmıştır: 1) dış gerçeklikte var olan, somut ve gerçek bir başka kişi (kişilerarası nesne [interpersonal object]); 2) bir başka kişinin zihinsel temsili, ya da temsiller dizisi (nesne temsili [object representation],…
“Gerçeklik testi [reality testing]”, psişenin iç dünya [internal world] ile dış dünya [external world] arasındaki farkı değerlendirme süreci olarak tanımlanır. Freud, bu süreci ilk olarak algı [perception] ve hareketliliğe [motility] dayalı olarak tanımlamıştır; ancak ego kuramını kademeli olarak geliştirdikçe, gerçeklik testi egonun işlevlerinden [function of the ego] biri haline gelmiştir. Gerçeklik Sınaması – Reality Testing…
Kimlik [identity], kendini özgün, tutarlı ve sahici bir birey olarak sürekli bir şekilde deneyimleme duygusudur. Kimlik hem bilinçli ve bilinçdışı bileşenleri olan intrapsişik bir olgudur, hem de sosyal grubun onayına dayanan kişilerarası bir fenomendir. Kimlik (Identity) Kişinin sosyal ve kişiler-arası bağlantıları ve sosyal rolleriyle tanımlanır. Kimlik duygusu nispeten süreklidir. Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel…
