Süperego, zihnin yapısal ya da üç parçalı modelinde yer alan üç failinden [agency] biridir ve genellikle vicdan [conscience] olarak bilinir. Süperegonun işlevleri arasında, kişisel özelliklerden arındırılmış idealler ve ahlaki değerler kümesini içeren ego ideali [ego ideal]; kabul edilemez davranışları durdurmaya çalışan sınırlayıcı bir işlev; ve cezalandırıcı bir işlev yer alır. Süperego oluşumu, ödipus kompleksinin [oedipus…
Fantezi [fantasy ya da phantasy], hayal kuran öznenin başrolde yer aldığı, çoğunlukla duygusal olarak yoğun bir durum içeren hayali bir senaryo ya da öyküsel anlatıdır. Fanteziler, motivasyonel durumlar ve savunma düzenekleri tarafından şekillendirilen kendilik [self] ve nesne [object] etkileşimlerini temsil eder. Bu fanteziler tamamen ya da kısmen bilinçdışı olabilir. Bilinçli fanteziler [conscious fantasy], kişinin çeşitli…
Savunma mekanizmaları [defense mechanisms], genel olarak örgütlü egoya [organized ego] atfedilen zihinsel süreçlerdir. Bunlar, öznenin egosunun anksiyete ve psişik rahatsızlıklarla hem yüzleşmesine hem de bunlardan kaçınmasına yardımcı olacak şekilde en uygun psişik koşulları düzenler ve sürdürür. Dolayısıyla savunma mekanizmaları, psişik çatışmayı [psychic conflict] çözme girişimleri arasında yer alır; ancak aşırı veya uygunsuz şekilde devreye girdiklerinde,…
Bölme [splitting], deneyimleyen zihnin bir parçasının iki ya da daha fazla parçaya ayrılma sürecidir. Terimin en yaygın çağdaş kullanımı, Kernberg’in (1966, 1975) çalışmalarında görülür; Kernberg, bölmeyi, sınırda ve diğer ağır psikopatolojilerde gözlemlenen bir savunma [defense] olarak tanımlamıştır. Kernberg, bölmeyi, çelişkili bilinçli yaşantıların (genellikle kendilik ve/veya nesneye ilişkin) yan yana var olduğu, ancak birbirlerini etkilemediği, “karşılıklı…
İnkâr [denial], bazen yadsıma [disavowal: ret, tekzip, inkar] olarak da adlandırılır; bireyin, belirli bir gerçekliğin bazı ya da tüm yönlerini reddetmesi yoluyla, bu gerçekliğe eşlik eden acı verici duygulanımları azaltmasına ya da bunlardan kaçınmasına olanak tanıyan bir savunma mekanizmasıdır. İnkâr, dış gerçekliğin bazı yönlerini reddetmek amacıyla kullanılabilir (örneğin, eşi kalp krizi geçirmiş olan bir kişinin,…
Metapsikoloji [metapsychology], Freud’un türettiği bir terimdir ve zihnin nasıl işlediğine dair psikanalitik kuramların, genellenebilir ilke ve kavramlar düzeyinde yapılandırıldığı kavramsal bir çerçevedir. Metapsikolojiye dair en geniş bakış açısı [point of view], onu psikanalitik kuramın bütünüyle eşdeğer olarak tanımlayabilir. Metapsikolojiye dair en dar görüş, onu Freud’un “Papers on Metapsychology” (1915g) başlıklı çalışmasında sunduğu zihin kuramıyla özdeşleştirir….
Agency için Redhouse Sözlüğü şu karşılıkları veriyor: i. vasıta, fail; iş, faaliyet; acentalık, vekalet; acenta. Temel Psikanaliz Sözlüğü ise “eyleyenlik” karşılığını kullanırken Psike İstanbul Psikanaliz Derneği “fail”, “temsilci”, “organ” karşılıklarını uygun buluyor. Agency, Psikanalitik Tanı‘da “tesir gücü”, “etkisi olma” ile karşılanıyor. Ben burada agency için, Yavuz Erten’in şurada kullandığı gibi, faillik kavramını kullanacağım I. Faillik…
Topografik kuram [topographic theory], Freud’un zihinsel örgütlenmeye ilişkin ilk kuramıdır. Bu kuramda zihin, bilinçdışı [unconscious] , önbilinç [preconscious] ve bilinç [conscious] olmak üzere üç ayrı [agency] ya da sisteme ayrılmıştır ve bu sistemler, bilinçle olan ilişkilerine göre tanımlanır. Bu sistemler ayrıca şu açılardan tanımlanır: zihinsel işleyiş biçimleri (birincil sürece karşı ikincil süreç [primary versus secondary…
