Kateksis [cathexis], bir düşüncenin, duygunun, arzunun, anının, fantezinin ya da bir kişinin zihinsel temsiline yatırılan belli bir miktar ruhsal enerjiyi ifade eder. Kateksis terimi, aynı zamanda belirli bir zihinsel içeriğe ya da etkinliğe yönelik ilgi, dikkat ya da duygusal yatırımın görece yoğunluğu anlamında da kullanılmıştır. Kateksis sözcüğü, Freud’un Almanca Besetzung (kelime anlamıyla “bir şeyin üzerine…
Netleştirme [clarification], hastanın bilinçli olarak farkında olduğu bir şeyin daha anlaşılır hâle getirilmesini sağlayan, yorumlayıcı olmayan bir terapötik müdahaledir. Genellikle yorumlamaya hazırlık niteliğinde olan netleştirme, en sık kullanılan yorumlayıcı olmayan tekniklerden biridir ve analistin, hastanın davranışları ya da bilinçli, öznel yaşantısı hakkında yönelttiği sorular ya da gözlemler biçiminde gerçekleşir. Netleştirme, hastanın dikkatini kolayca gözlemlenebilir ancak…
Yüzleştirme [confrontation], hastanın dikkatini, dış gerçekliğin ya da bilinçli benlik yaşantısının kolayca gözlemlenebilir ancak kaçınılan ya da inkâr edilen yönlerine yönelten terapötik bir müdahaledir. Yüzleştirme, çelişkili düşünce ve eylemlerin bilinçli varlığını tanımlamak amacıyla da kullanılabilir. Yüzleştirme ve netleştirme [clarification], yorumlamaya [interpretation] hazırlayıcı müdahaleler olarak kabul edilir. Psikanalitik yüzleştirme, nazikçe ve saldırganlıktan uzak bir şekilde sunulur;…
Örgütlenme [organization: organizasyon] kavramı, birden çok bilim alanına aittir. Bu kavram, biyolojik söylemde olduğu kadar sosyoloji ya da psikoloji alanlarında da aynı sıklıkta kullanılır. Örgütlenme düşüncesi genellikle gelişim kavramıyla ilişkilidir. Nörobiyoloji bu bağlamda, insanın sinirsel örgütlenmesini, her biri diğerinin içinde bütünleşmiş şekilde en basit yapılardan en karmaşık yapılara doğru tanımlar. Freud, organizasyon kavramını kullanmış ve…
Topografik ve dinamik bakış açısıyla birlikte, ekonomik bakış açısı [economic point of view] da metapsikolojinin üç ana ekseninden biridir. Ekonomik bakış açısı, psişik olayları, içlerinde var olan ve onları canlandıran güçlerin yoğunluğu açısından ele alır. Bu kavram, Freud’un erken dönem düşüncelerinde de mevcuttu ve onun ilk metapsikolojik formülasyonlarında yer almıştır. Bu kavram, Freud’un kuramsal düşüncesinin…
Ekonomik ve dinamik bakış açısı gibi, topografik bakış açısı [topographical point of view] da Freud’un metapsikolojisinin üç ana boyutundan biridir. Bu bakış açısı, zihinsel aygıtın [mental apparatus] farklı süreçler tarafından yönetilen farklı zihin alanlarından, farklı “bölgelerden [territories]” oluştuğu fikrini ortaya koymuştur. Zihinsel bir topografya fikri, Freud’un düşüncesinde daha 1895 tarihli “Bilimsel Bir Psikoloji Taslağı”nda [Project…
Dinamik bakış açısı [dynamic point of view], topografik [topographical] ve ekonomik [economic] bakış açısına paralel olarak, metapsikolojinin üç ana ekseninden biridir. Bu bakış açısı, zihinsel aygıttan [mental apparatus] geçen güçlerin nasıl çatıştığını, birleştiğini ve birbirlerini nasıl etkilediğini inceler. Zihinsel dinamiklere ilişkin model, Freud’un düşüncesinde en başından beri mevcuttu: bu model, doğrudan on dokuzuncu yüzyılın fizik…
Temsil – Representation Bir olayın, canlı ya da cansız bir nesnenin yerine geçen ya da onu temsil eden. Zihinsel temsiller, söz konusu olay ya da nesnenin zihindeki temsilidir. Kendiliğin zihinsel temsili gerçek öze ait olabileceği gibi gerçek-dışı öze de ait olabilir. Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel Karakaş Psikoloji Sözlüğü:Bilgisayar Programı ve Veritabanı – www.psikolojisozlugu.com…
Temsil edilebilirlik [representability], ruhsal aygıtın, bulunmayan bir nesnenin bir imge biçiminde hazır hâle getirilmesini mümkün kılan duyusal bir kapasitesidir. Bu kapasite, halüsinasyon sürecinde, sanatsal yaratımda ve rüya çalışmasında etkin olarak işlev görür; burada gizil ve soyut düşünceler görsel imgeler hâline dönüştürülür. Temsil edilebilirlik kavramı, Sigmund Freud’un Rüyaların Yorumu [The Interpretation of Dreams] (1900a) eserinin “Rüya…
İd (Id), Freud’un yapısal modelinde tanımladığı üzere, dürtüsel itkilerin zihinsel temsillerini içeren zihinsel bir sistem ya da organdır [agency]. Bu modelde, tamamı bilinçdışı olan id’in içeriği, hem kalıtsal yapısal unsurları hem de edinilmiş ve bastırılmış parçaları kapsar. İd’in işleyişi, haz ilkesi [pleasure principle] tarafından yönetilir; serbestçe dolaşan dürtü enerjisiyle [drive energy] çalışır ve birincil süreç…
