Helene Deutsch, 1934’te ve yeniden 1942’de, “mış gibi [as if]” (als ob) kişilik tipi adını verdiği bir yapıyı tanımlamıştır. Deutsch, her ne kadar çevresindekilerle “normal” ilişkiler kuruyor gibi görünseler ve herhangi bir rahatsızlıktan yakınmasalar da, diğer insanlarda sahicilikten [autenticity] yoksun bir izlenim bırakan bireylerden söz etmektedir. Bu kişiler yüzeyde tamamen uyumlu görünürler, hatta belirli bir…

Arzu [wish], zihinde insan davranışını güdüleyen bilinçdışı bir istek hâlidir. Freud’un zihnin topografik modelinde, arzular, bilinçdışı sistemin [system unconscious] temel zihinsel içerik birimi olarak kavramsallaştırılmıştır. Libido kuramında, arzular içgüdüsel dürtülerin [instinctual drives] türevleri olarak ele alınır. Zihnin yapısal modelinde de, arzular (yine dürtülerin türevleri olarak kavramsallaştırılarak) id’in içeriğini oluşturur. Arzular, savunmalarla birlikte dinamik çatışmanın [dynamic…

Çatışma [conflict],ya da intrapsişik çatışma [intrapsychic conflict], çoğunlukla bilinçdışı düzeyde işleyen; zihinde, karşıt yönelimlere sahip düşünceler, duygular ya da yapılar arasında yaşanan mücadeleyi ifade eder. Buna karşılık, genellikle bilinçli düzeyde deneyimlenen dışsal çatışma [external conflict], bireyle dış dünya arasında -ister kişilerarası ilişkilerde ister toplumun dayattığı talepler biçiminde olsun- ortaya çıkan gerilimleri ifade eder. İntrapsişik ve…

Dürtü [drive], psikanalitik literatürde zaman zaman içgüdü [instinct] ya da içgüdüsel dürtü [instinctual drive] olarak da adlandırılsa da, özünde bireyin biyolojik gereksinimlerinden kaynaklanan, süreklilik arz eden içsel bir güdüsel baskının zihinsel temsili olarak tanımlanır; bu baskı zihinsel etkinliği uyarır ve dolayısıyla tüm insan psikolojik yaşantısının temelini oluşturur. Zihne ilişkin bazı kuramsal modellerde (Freud’un özgün modelinde…

Psikanaliz [psychoanalysis] Freud’a göre, bir zihin kuramı, araştırmacı bir yöntem, zihinsel bozukluklar için bir tedavi biçimi. Tedavi yöntemi olarak, birçok yıl boyunca haftada birden çok seansı içerir. Psikanalizde hastayı anlamanın ve tedavi edici şekilde etkilemenin başlıca araçları olarak serbest çağrışım, bilinçdışı zihinsel işleyişe dair gözlemler, aktarım ve karşı aktarımın incelenmesinden yararlanılır. TEMEL PSİKANALİZ SÖZLÜĞÜ Psikanaliz…

Anksiyete [anxiety], insanlara özgü evrensel bir duygudur ve tehlike beklentisi ile kaygılı bir öngörünün hoş olmayan yaşantısıyla karakterizedir. Anksiyete, çoğu zaman kalp ve solunum hızında artış, terleme, titreme, baş dönmesi, kas gerginliği ve gastrointestinal rahatsızlık gibi fizyolojik belirtilerle birlikte görülür. Tam bir çaresizlik, dehşet ve felaket duygularıyla birlikte çok sayıda ve şiddetli fizyolojik anksiyete belirtileriyle…

Perhiz [abstinence], Tarafsızlık [neutrality] ve Anonimlik [anonymity], Freud tarafından analiz sürecinin yürütülmesinde önerilmiş üç teknik ilkedir. Perhiz (cinsel ve duygusal doyumdan kaçınma ilkesine dayalı yoksunluk), analistin hastanın aktarım isteklerini fark etmesi ama bu istekleri doyurmaması anlamına gelir. Bu ilkenin amacı şunlardır: Tarafsızlık ya da teknik tarafsızlık [technical neutrality] (Kernberg, 1976b), analistin hastanın çatışmalarını analiz ederken…

Abreaksiyon [boşalım – abreaction] ve katarsis [arınma – catharsis], Breuer tarafından ortaya atılmış ve Freud ile Breuer’in, psikanaliz öncesi dönemde histerik hastaları tedavi ederken kullandıkları terimlerdir. Bu terimler, travmatik bir anıya eşlik eden duygulanımın konuşma yoluyla boşaltılması sürecini tanımlamak için kullanılmıştır. Her ne kadar bu terimlerin önemi daha çok tarihsel bağlamda değerlendirilse de, duygulanımla yüklü…